Húng chanh là cây thuốc quen thuộc trong các khu vườn của mọi gia đình. Đây là loại cây trồng hữu ích, có nhiều tác dụng chữa bệnh.
Cây húng chanh trong tự nhiên
Tên gọi của cây húng chanh
Húng chanh có nhiều tên gọi khác nhau như Tần dày lá, rau thơm lông, dương tử tô hay rau tần.
Tên khoa học Plectranthus amboinicus (đồng nghĩa: Coleus amboinicus)
Cây húng chanh thuộc họ Hoa môi (Lamiaceae).
Mô tả
Cây thuộc loại thân thảo, sống được lâu năm. Cây cao tầm 20-50 cm. Lá cây mọc đối, dày cứng, giòn, rất mọng nước, mép khía răng tròn. Thân cây và lá dòn, mập, lá dày, có lông mịn, thơm và vị cay. Hai mặt lá có màu xanh lục nhạt.
Hoa nhỏ li ti, 4 tiểu nhị, có màu tím đỏ, mọc thành bông ở đầu cành.
Quả rất nhỏ, tròn, màu nâu. Toàn bộ thân cây có lông rất nhỏ và thơm như mùi chanh nên 1 số nơi gọi là húng chanh. Mùa hoa quả vào tháng 4-5.
Bộ phận sử dụng
Lá và ngọn non được thu hái quanh năm.
Phân bố
Cây có nguồn gốc ở quần đảo Môluýc (miền Mã Lai). Người dân nơi đây trồng làm gia vị và làm thuốc. Có thể cho thu hái lá quanh năm, thường sử dụng đến đâu hái lá đến đó. Lúc trời khô ráo, có thể hái lá bánh tẻ, cần loại bỏ các lá sâu hay lá già úa vàng, đem đi phơi nắng nhẹ hay sấy ở 40-45 độ C đến khô.
Ở Việt Nam, cây này có ở khắp mọi nơi.
Thành phần hoá học
Lá chứa một chút tinh dầu (0,05%- 0,12%), trong tinh dầu có 65,2 % các hợp chất phenolic với thymol, carvacrol, salicylat, thymol, eugenol và chavicol. Ngoài ra còn có chất colein.
Tác dụng của húng chanh
Húng chanh có vị cay, mùi thơm, tính ấm, không độc, hơi chua.
Húng chanh có nhiều tác dụng như trừ đờm, lợi phế, giải cảm, làm thông hơi, giải độc, ra mồ hôi. Colein có tác dụng kháng sinh mạnh với một số vi trùng, ở vùng họng, miệng, mũi và đường ruột, chữa cảm, cúm, sốt. Đặc biệt chữa viêm phế quản, ho, hen, viêm họng, khản tiếng, nôn ra máu, chảy máu cam. ..
Húng chanh là cây trồng quen thuộc của người dân Việt Nam
Chuyên trị các vấn đề về hô hấp
Các hoạt chất có trong húng chanh có tác dụng tiêu đờm, thông xoang, chuyên trị cảm lạnh, đau họng, viêm và đau xoang, ngạt mũi. Chỉ cần nhai lá hoặc pha trà từ cây húng chanh để uống sẽ có hiệu quả. Ngoài ra sử dụng húng chanh thường xuyên sẽ ngăn chặn các vi khuẩn gây hại xâm nhập vào cơ thể.
Húng chanh trị ho rất tốt
Trị các bệnh về da
Nếu bạn bị côn trùng cắn hay bị mắc các bệnh về da như vẩy nến, eczema, chỉ cần bôi lá húng chanh có thể nhanh chóng giảm tấy đỏ và sưng, hết ngứa và dị ứng.
Có nhiều vitamin tốt cho cơ thể
Trong lá húng chanh có Omega 6 có tác dụng giảm viêm khớp, tăng tái tạo các thành phần của khớp. Do vậy, những người bị loãng xương hoặc các vận động viên nên sử dụng thường xuyên.
Trong húng chanh cũng có nhiều vitamin A và C. Các hàm lượng cao của acid ascorbic, vitamin A có vai trò trị thoái hóa điểm vàng, tăng cường thị lực.
Phòng chống bệnh ung thư
Ung thư đang là thảm họa với mọi gia đình. Các nghiên cứu cho thấy ăn húng chanh thường xuyên có thể điều trị bệnh ung thư vú, ung thư tuyến tiền liệt.
Giảm căng thẳng, lo âu
Các hợp chất hữu cơ, khoáng chất trong húng chanh có tác dụng an thần nhẹ. Trà dây húng chanh có tác dụng tốt với người hay lo lắng, căng thẳng, giúp họ ngủ ngon hơn.
Lợi tiểu
Cây húng chanh có tác dụng lợi tiểu, làm giảm lượng muối thừa, giảm chất béo trong cơ thể, làm sạch độc tố, giữ cho thận và bạch huyết hoạt động trơn tru.
Hạ sốt
Cây húng chanh có tác dụng kích thích sự tiết mồ hôi, giảm nhiệt độ cơ thể, thải các độc tố qua da và hỗ trợ quá trình phục hồi. Với người cảm lạnh, cảm cúm, sốt, sử dụng húng chanh có hiệu quả tốt.
Giảm hội chứng ruột kích thích
Húng chanh có tác dụng kích thích tiêu hóa, chữa viêm dạ dày, giảm sự khó chịu của dạ dày và giảm hội chứng ruột kích thích. Sử dụng trà từ húng chanh lâu dài sẽ rất tốt cho cơ thể.
Ở một số nước khác, người ta dùng húng chanh nấu cho phụ nữ sau sinh, đắp lá trị nẻ môi, đau đầu, chữa các bệnh về đường tiết niệu, trị chứng khó tiêu hay rỉ nước âm đạo.
Một số bài thuốc từ húng chanh
Một số bài thuốc dễ làm điều trị các căn bệnh thông thường từ húng chanh như sau:
- Chữa cảm cúm, nhức đầu, nghẹt mũi, ho đờm, cảm sốt.
Sử dụng tầm 15-20 g húng chanh, giã vắt lấy nước cốt để uống. Có thể cho thêm gừng, hành (12g mỗi loại) đem nấu để uống hoặc xông cho ra mồ hôi.
- Chữa sốt cao
Cho 20 gr lá húng chanh, 5g gừng tươi, 15 g tía tô, 15g cam thảo. Tất cả cho vào nồi nấu lấy nước cốt uống cho ra mồ hôi.
- Trị ho, khản tiếng, viêm họng
Có nhiều cách làm. Đơn giản nhất là hái vài lá húng chanh rửa sạch, nhai rồi nuốt nước.
Cách 2: Hái vài lá húng chanh non, vắt lấy nước cốt. Với trẻ em có thể thêm ít đường phèn, hấp cơm uống ngày 2-3 lần.
- Chữa viêm thanh quản, viêm họng
Dùng 20gr húng chanh, 15g sài đất, 12gr xạ can, 15gr kim ngân hoa, 12gr cam thảo đất. Tất cả đem nấu lấy nước dùng.
- Trị chảy máu cam
Lấy 20gr tần dày lá, 10gr hoa hòe (sao đen) và 15gr cam thảo đất, 15gr trắc bá (sao đen). Đem tất cả nấu lấy nước dùng trong một ngày với lượng như trên. Cách khác: Lấy lá húng chanh vò nát rồi nhét vào bên mũi chảy máu.
- Trị ho
Sử dụng 15gr tần dày lá, , 3gr gừng tươi, 5gr lá chanh, 5gr vỏ quýt, 10gr đường phèn. Tất cả đem nấu thành nước uống mỗi ngày 1 thang.
Chữa đau nhức do côn trùng, rắn cắn, bò cạp cắn.
Dùng 20 g húng chanh, một tí muối ăn (loại muối hạt). Cho tất cả vào giã nhỏ hoặc nhai kỹ, nuốt lấy nước. Phần bã còn lại thì đắp vào chỗ ong đốt.
- Chữa nổi mề đay
Lấy lá húng chanh nhai nuốt nước, còn bã thì đắp hay xoa xát lên vùng da nổi mề đay.
- Chữa đau bụng:
Lấy 1-2 lá húng chanh non rửa sạch nhai với một ít muối, ngậm nuốt dần dần.
Ngoài ra, người ta còn dùng lá tần làm rau sống, ăn với gỏi cá cũng rất thơm ngon…
Lá húng chanh trị được nhiều căn bệnh hô hấp
Ngoài ra, húng chanh còn được sử dụng là một loại rau thơm hàng ngày, ăn kèm với các thức ăn vừa tăng hương vị thơm ngon, vừa có tác dụng chữa bệnh.
Tuy nhiên, trong quá trình sử dụng húng chanh để làm tăng hiệu quả trị bệnh cần lưu ý một số vấn đề như không nên dùng húng chanh khô, húng chanh tươi sẽ có tác dụng tốt hơn. Nên dùng đến đâu, hái đến đó.
Húng chanh không chỉ là loại rau gia vị được sử dụng phổ biến trong nhân dân. Loại cây này còn là một trong những vị thuốc nam quý giá, thông dụng, dễ dàng sử dụng để trị nhiều căn bệnh, đặc biệt là các bệnh về hô hấp.
