Cây rau ngót không chỉ là một loại rau nấu canh ngon, mà còn được sử dụng như một vị thuốc với nhiều công dụng tuyệt vời. Trong bài viết này, chúng ta sẽ cùng tìm hiểu về đặc điểm và tác dụng cụ thể của loại rau này.
Cây rau ngót còn được gọi với các tên khác như bù ngót, bồ ngót, bồng ngọt, hắc diện thần hay đơn giản là rau tuốt. Tên khoa học là Sauropus androgynus (L) Merr, thuộc họ nhà Thầu dầu.
Cái tên rau ngót được xác định trước đây là Phyllanthus elegans Wall. Tên này hiện nay được dành cho cây rau sắng Phyllanthus elegans L. thuộc cùng họ. Tuy nhiên, mới đây nhất trong quyển Arbres forestiers du Viet Nam, tome V, 198 tr. 147, hình 73, rau sắng lại được xác định là Meliantha suavis Pierre thuộc họ Opiliaceae.
Cây rau ngót
Đặc điểm sinh học của cây rau ngót
Cây rau ngót thuộc dạng cây bụi, có thể cao đến 2 m, thân nhẵn, nhiều cành, mọc thẳng. Vỏ thân xanh, lục , phần thân khi già cứng chuyển màu nâu.
Lá cây rau ngót hình bầu dục, mép nguyên, mọc so le, dài 3 – 4cm, cuống ngắn, sắc lá màu lục thẫm. Khi hái ăn, thường chọn lá non. Vị rau tương tự như măng tây.
Cây rau ngót cũng có hoa đực và hoa cái: hoa đực mọc ở kẽ lá , ở phía dưới; hoa cái ở trên. Quả nang hình cầu, nhìn giống trái cà pháo nhưng kích thước nhỏ hơn, hạt có vân nhỏ.
Cây rau ngót là một loài cây bụi mọc hoang có sức sống mạnh mẽ, cây mọc nhiều ở vùng nhiệt đới nhưng cũng được trồng làm một loại rau ăn. Ở Việt Nam cây rau ngót được trồng khá phổ biến.
Lá, hoa và quả rau ngót
Thành phần của cây rau ngót
Tại Việt Nam vẫn chưa có nhiều nghiên cứu về cây rau ngót mà đa phần nghiên cứu được thực hiện ở các nước như Indonexia, Thái Lan và các quốc gia khác.
Tuy chưa rõ hoạt chất làm thuốc nhưng cũng biết được trong rau ngót có chứa 3,4% gluxit, 5,3% protit, 2,4% trong đó chủ yếu là vitamin C (185mg%), photpho (64,5mg%), canxi (169m%). Rau ngót chứa rất nhiều axit amin thiết yếu như: metionin, lysin, phenylalanin, tryp-tophan, valin, treonin, …
Công dụng của cây rau ngót
Rau ngót là vị thuốc vừa chữa bệnh vừa bồi dưỡng cơ thể và tăng sức đề kháng của cơ thể, chống lại các loại bệnh. Theo đông y, rau ngót tính mát, vị ngọt, có công năng thanh nhiệt, giải độc, … Khi dùng làm thuốc thường chọn những cây sống 2 năm trở lên.
Một số bài thuốc từ cây rau ngót
- Chữa táo bón, đổ mồ hôi trộm ở trẻ em:
Cách làm: Lá rau ngót tươi 30gam, lá bầu đất 30gam, bầu dục lợn 1 quả mang nấu canh cho trẻ ăn.
- Trẻ đái dầm:
Cách làm: Lá rau ngót tươi 40gam rửa sạch, giã nát, chế thêm 1 ít nước đun sôi để nguội. Gạn lấy nước trong chia làm 2 lần uống cách nhau 10 phút.
- Trẻ tưa lưỡi:
Cách làm: Lá rau ngót tươi lấy 10gam rửa sạch, giã nát. Vắt lấy nước, dùng bông thấm đánh lên lưỡi, lợi và vòm miệng trẻ.
- Sưng nhức bàn chân:
Cách làm: Giã nhỏ một ít lá rau ngót tươi, thêm chút nước muối loãng. Đắp vào chỗ chân bị sưng nhức.
- Chữa đau mắt đỏ:
Cách làm: Dùng 50gam lá bồ ngót, 30gam rau má, 30gam lá tre, 30gam lá dâu, 30gam rễ cỏ xước, và 10gam lá chanh tất cả đều tươi. Sắc đặc, lấy nước chia làm nhiều lần uống trong ngày.
- Hôn mê do tai biến mạch máu não hoặc sốt xuất huyết:
Cách làm: Dùng 200gam lá rau ngót phơi khô sao qua, 100gam đậu đen và 50gam giun đất phơi khô. Cho 4 chén nước vào sắc đến khi còn nửa chén, chia ra làm 2 lần để uống, người bệnh không uống được thì đổ vào miệng.
- Chảy máu cam:
Cách làm: Lá rau ngót giã nhỏ, cho thêm đường và nước vào pha uống. Phần bã bọc vào vải nhét vào mũi.
- Trẻ em sốt nóng nhiệt độ tăng:
Cách làm: Lá rau ngót rửa sạch giã nát lấy nước cho trẻ uống, phần bã đắp vào thóp.
- Thanh nhiệt, giải độc:
Cách làm: Dùng lá rau ngót tươi ép lấy nước uống hoặc nấu canh ăn.
Canh rau ngót
- Trị chứng nước tiểu vàng đục và đau vùng thắt lưng:
Cách làm: Nấu canh rau ngót với nấm rơm. Mỗi ngày ăn một lần vào buổi cơm chiều. Ăn liên tiếp trong 3-4 ngày sẽ có hiệu quả tốt.
- Chữa hóc:
Cách làm: Giã cây ngót tươi vắt lấy nước ngậm sẽ có hiệu quả
- Giải rượu:
Cách làm: Giã lá rau ngót lấy nước uống.
- Hạ huyết áp:Trong lá rau ngót chứa papaverin có tác dung chống co thắt cơ trơn, gây dãn mạch nên dùng để giảm huyết áp khá hiệu quả. Cũng áp dụng được cho cả người bị tai biến mạch máu não do nghẽn mạch, tắc mạch, người bị vơ vữa động mạch (mỡ máu cao).
- Hỗ trợ điều trị bệnh tiểu đường nhờ chứa thành phần inulin (có khả năng sinh nhiệt chỉ bằng 1/9 chất béo) nên ăn rau ngót giúp làm chậm quá trình hấp thụ đường.
- Lợi sữa, tốt cho phụ nữ sau khi sinh:Rau ngót giúp lợi sữa, giúp tăng lượng sữa nhờ hợp chất sterols có tính chất estrogen. Tốt cho phụ nữ sau sinh vì có công dụng giải đọc, thanh mát, vị ngọt, thanh lọc, ít chất béo, lợi tiểu, nhiều vitamin C, điều chỉnh nồng độ cholesterol, giàu đạm thực vật, giàu chất xơ, bổ dưỡng.
- Giảm cân:Trong 100g rau ngót chỉ chứa 36 lalori nên khả năng sinh nhiệt thấp, ít lipit và gluxit nhưng lại nhiều protein nên rất phù hợp với người đang giảm cân, bị tiểu đường hay các vấn đề về tim mạch. Có thể nấu canh hoặc ép lấy nước uống mỗi ngày.
- Chữa cảm nhiệt gây ho suyễn:Trong rau ngót chứa chất ephedrin nên người bị cảm gây ho suyễn dùng có hiệu quả.
- Cải thiện đời sống tình dục cho nam giới:Rau ngót chứa hoạt chất sterol có công dụng như 1 hormone sinh dục giúp tăng hưng phấn quan hệ, tăng số lượng và chất lượng tinh trùng.
Làm đẹp từ cây rau ngót:
Phụ nữ có tuổi và phụ nữ sau sinh thường hay bị nám da. Nỗi lo nám da sẽ không còn nếu các bạn biết cách làm này: Xay sinh tốt lá rau ngót uống mỗi ngày. Hoặc có thể giã lá rau ngót, cho thêm chút đường, đắp lên vùng da bị nám từ 20-30 phút rồi rửa sạch. Làm kiên trì sẽ có hiệu quả.
Lưu ý: Rau ngót có thể gây sảy thai: trong rau ngót có chứa Papaverin là một chất được tìm thấy trong cây thuốc phiện, có tác dụng giãn cơ trơn của mạch máu để giảm đau, hạ huyết áp. Nếu sử dụng một lượng lớn rau ngót tươi thì có thể gây co thắt tử cung và dễ dẫn đến sẩy thai cho phụ nữ có thai.
Trên đây là những thông tin có thể bạn chưa biết hết về công dụng của cây rau ngót. Hi vọng với bài viết này, các bạn sẽ “ bỏ túi” những bài thuốc đơn giản mà hiệu quả từ thứ cây dễ trồng này.
