Chắc hẳn không còn mấy ai xa lạ với táo mèo, đặc sản của vùng quê Yên Bái. Táo mèo không chỉ là một loại quả mà còn được nhiều người dùng để ngâm rượu, ngâm siro đường để uống hay được sử dụng để làm một số vị thuốc. Như vậy lý do nào khiến táo mèo được ưa chuộng và tin dùng, công dụng của nó là gì? Sau đây chúng ta sẽ cùng tìm hiểu về táo mèo cũng như tác dụng của nó nhé!
Đặc điểm của táo mèo là gì?
Cây táo mèo hay còn được gọi là cây sơn tra
Táo mèo còn có tên gọi khác là Sơn tra hay cây chua chát (vì táo mèo có vị vừa chua vừa chát), tên khoa học là Fructus Crataegi. Cây mọc tự nhiên và được trồng nhiều ở các tỉnh vùng núi như Lạng Sơn, Lai Châu, Lào Cai hay Yên Bái, những nơi có nhiệt độ mát mẻ và độ cao trung bình trên 1000m. Đặc biệt, táo mèo ở Yên Bái rất nổi tiếng và được coi như đặc sản của vùng đất này. Trước đây, táo mèo mọc ở nơi có độ cao hơn 1000m, mọc tự nhiên, không có người trồng trọt, chăm sóc. Người dân tộc Mông thường dùng từ “chi tô di” để gọi táo mèo.
Cây táo mèo mọc trong rừng, có chiều cao trung bình từ 7 đến 10m, thuộc cây thân gỗ, tán lá rộng. Khi cây còn non, tán lá của nó mọc dưới dạng so le nhau, lá thường xẻ 3 đến 4 thùy, có răng cưa xung quanh và không đều nhau. Khi cây trưởng thành, lá dài từ 6 đến 9 cm, rộng từ 3 đến 5 cm, có hình bầu dục, có ít răng cưa hơn. Cây ra hoa vào tháng 3, hoa táo mèo màu trắng có 3- 4 cánh mọc tràn ngập khắp cây, có từ 30- 40 nhị vàng mỗi bông hoa. Quả táo mèo hình cầu, có kích thước đa dạng nên tùy vào quả táo to hay nhỏ mà có tên gọi khác nhau. Táo có kích thước từ 3- 4 cm được gọi là táo bi và 6- 7 cm được gọi là táo to. Khi táo chín có màu vàng trong hoặc phấn hồng, mùi rất thơm nhưng có vị chua chua chát chát.
Thu hoạch táo mèo
Táo mèo được thu hoạch vào khoảng thời gian tháng 9 hoặc tháng 10 hàng năm. Đến mùa thu hoạch, người dân nơi đây sẽ thu gom quả chín trong rừng và đem bán cho lái buôn hoặc xuất khẩu sang Trung Quốc để làm thuốc.
Táo mèo có tác dụng gì đối với sức khỏe?
Theo các nghiên cứu khoa học cho thấy, quả táo mèo có rất nhiều tác dụng nên được sử dụng cả ở Đông y và Tây y, nhưng ở mỗi lĩnh vực nó được sử dụng với mục đích khác nhau. Trong Tây y, nó được sử dụng chủ yếu để hỗ trợ cho hệ tuần hoàn (mạch máu và tim), còn trong Đông y, nó lại được sử dụng cho hệ tiêu hóa. Bởi những công dụng khác nhau trong các lĩnh vực khác nhau, táo mèo cũng được điều chế bằng những phương pháp riêng biệt.
Tây y thường điều chế loại quả này dưới dạng cồn thuốc hoặc cao lỏng để uống 3- 4 lần một ngày, mỗi lần 20- 30 giọt. Còn trong Đông y, nó thường được thái lát mỏng rồi phơi khô và sắc cùng với các vị thuốc bắc khác nhau. Theo các thầy thuốc Đông y thì quả táo mèo có tính tỳ, vị, can, ẩm và chua ngọt nên có tác dụng tốt trong việc sát trùng, tiêu tan ứ huyết.
Ngày xưa, người ta dùng táo mèo để hỗ trợ tiêu hóa, đặc biệt là tiêu hóa thịt. Trong lịch sử, một bậc danh y dưới thời Trần đã ghi chép lại rằng khi luộc gà già, cứng và dai với sơn tra thì thịt sẽ mềm và dễ nát hơn, từ đó cho thấy tác dụng của nó trong việc tiêu hóa.
Những nghiên cứu y học ngày nay đã đưa ra rõ ràng các tác dụng của táo mèo trong việc điều trị bệnh. Táo mèo có khả năng kháng khuẩn, làm giãn mạch, trợ tim, chống rối loạn nhịp tim, bảo vệ tế bào gan, tăng khả năng miễn dịch, an thần, điều chỉnh rối loạn lipid máu, xơ vữa động mạch, phòng ngừa đau thắt ngực, nhồi máu cơ tim, béo phì, viêm cầu thận cấp và mãn tính, giảm tiêu chảy, kiết lỵ,…
Quả táo mèo tươi
Dưới đây là một số bài thuốc cụ thể được sử dụng trong Đông y.
- Chữa trị chứng đầy bụng.
Táo mèo khô 30g, sắc thuốc lấy nước uống thay trà hàng ngày, cần uống trong 2 đến 3 ngày.
- Chữa trị rối loạn mỡ máu.
Dùng 50g táo mèo nấu cùng với 50g gạo tẻ thành cháo. Các bạn có thể cho thêm đường phèn vào cho ngọt, sau đó chia vài lần ra ăn trong ngày. Bởi vì tác dụng này của táo mèo nên ngày nay các chuyên gia y tế đã cho ra đời những sản phẩm chữa trị cho bệnh nhân mắc các bệnh như mỡ máu, gan nhiễm mỡ, huyết áp cao, tiểu đường, mất ngủ,…được chiết xuất từ táo mèo tươi kết hợp với một số loại thảo dược khác tương tự như sản phẩm Cholessen đã được kiểm nghiệm, chứng minh và tin dùng.
- Chữa trị chứng đau rát họng.
Táo mèo có thể trị viêm họng rất tốt bằng cách pha một cốc nước có một thìa giấm táo và mật ong, súc miệng 1lần trên 1 giờ.
- Chữa trị viêm xoang, chảy nước mắt, nước mũi.
Mỗi bữa ăn hàng ngày, bạn nên uống một cốc nước pha hai thìa giấm táo và một ít mật ong, nên nhai thêm một miếng sáp ong rồi nhả bã.
- Chữa trị chứng mất ngủ, suy nhược mãn tính.
Bạn có thể chữa trị chứng mất ngủ bằng cách pha một cốc nước với ba thìa giấm táo và một ít mật ong, trước khi đi ngủ thì uống hai thìa nhỏ. Thông thường, chỉ cần hai thìa là bạn có thể chìm vào giấc ngủ sau nửa giờ. Tuy nhiên, nếu sau một giờ mà bạn vẫn thức, bạn có thể uống tiếp hai thìa nữa, cứ mỗi lần thức giấc hay khó ngủ là lại uống tiếp hai thìa. Bạn có thể sử dụng loại thuốc này lâu dài mà không lo có tác dụng phụ bởi nó có tính lành.
- Chữa trị đau nhức.
Bạn dùng lòng đỏ trứng gà đánh tan với một thìa giấm táo lớn và một thìa tinh dầu thông nhỏ rồi bôi lên vết thương vùng da bị đau nhức và xoa mạnh. Làm như vậy bạn sẽ rất nhanh khỏi bị đau nhức.
Ngoài ra, người ta hay sử dụng quả táo mèo để ngâm rượu hay làm giấm táo kết hợp với mật ong. Giấm táo mèo với mật ong là bài thuốc kỳ diệu có tác dụng tốt đối với những bệnh nhân bị suy nhược mãn tính, giúp cho tăng huyết áp, chữa ho hay viêm amidan. Táo mèo còn là loại quả giải khát và bổ trong những ngày hè nóng nực.
Cách làm giấm táo mèo:
giấm táo mèo
Bạn mua 1kg táo mèo, rửa sạch, sau đó để cho ráo nước. Táo được bổ nhỏ, nên để cả hột, cho vào 3 lít nước sôi để nguội còn ấm cùng với 2 quả chuối tây, đựng trong lọ thủy tinh và dùng vải bịt kín miệng lọ, sau 1 tháng là dùng được. Giấm nếu có màng là giấm tốt, nếu thấy có muỗi bay ra là giấm bị hỏng, cần phải làm lại.
Để có thể sử dụng táo mèo một cách hiệu quả nhất thì chất lượng của quả táo là không thể không kể đến. Táo mèo tốt nhất nên được lấy từ vùng đất Tây Bắc để đảm bảo không chứa chất bảo quản hay không bị hư thối…
