Trái nhàu – Vị thuốc quý đa dạng

Trong kho thuốc thảo dược Việt Nam có rất nhiều loại thảo dược quý giá chữa được bách bệnh, điển hình trong đó phải kể đến trái nhàu.

Trái nhàu là quả gì và đặc điểm của loại quả này

Cây nhàu có tên khoa học là Morinda Citrifolia và thuộc họ Cà phê. Loại cây này ưa những vùng ẩm thấp nên xuất hiện phổ biến ở khắp các tỉnh miền Nam và rải rác ở một số tỉnh miền Trung.

Trái nhàu tươi trong tự nhiên

Cây gỗ nhỏ, mọc đứng. Thân cây cao từ 4-8m. Thân, cành non mập, có 4 cạnh rõ, màu lục hoặc nâu nhạt. Cành non màu xanh, có rãnh và nhẵn, cành già tiết diện tròn, màu nâu xám. Lá mọc đối có hình bầu dục dài từ 12-30cm, rộng khoảng 6–15cm, lá màu xanh bóng đậm ở mặt trên, mặt dưới nhạt hơn. Gân lá có hình lông chim, gồm 6-7 cặp gân phụ. Cụm hoa là đầu hình hơi tròn, mọc ngoài nách lá. Hoa đều, lưỡng tính, có 5 cánh và khi hoa nở các thùy cong xuống phía dưới.

Quả nhàu hạch kép, tạo thành do bầu noãn và một phần lá đài của các hoa trên cụm hoa dính nhau. Quả khi non có màu xanh nhạt, dài từ 5–7 cm, rộng khoảng 3–4 cm. Quả già màu ngà vàng, nhẵn bóng, có mùi khai và trên quả còn vết tích các đĩa mật. Quả thịt hình trứng gồm nhiều quả hạch dính vào nhau, khi chín màu vàng, chứa cơm mềm là ăn được. Quả nhàu có nhiều hạt hình bầu dục với một đầu nhọn và màu nâu đen.

Cây ra hoa quanh năm, tập trung nhiều nhất trong khoảng từ tháng 11 đến tháng 2 năm sau và kết trái vào khoảng tháng 3-5.

Trong thành phần hóa học của quả nhàu có tới 29 loại axit hữu cơ, nhiều loại axit amin, tinh dầu và caroten, vitamin C,v.v… đều là dưỡng chất có lợi cho sức khỏe.

Công dụng thần kỳ của trái nhàu

• Theo y học cổ truyền, quả nhàu vị hăng nồng thậm chí là hơi khai, tính mát, trị nhức mỏi xương khớp, có thể dùng dưới dạng quả chín phơi khô ngâm rượu hoặc sắc uống.
• Rễ nhàu có tính ấm, vị hơi đắng nhưng đều có tác dụng hoạt huyết thông kinh, trừ phong thấp, trợ tiêu hóa, trị tăng huyết áp, giảm đau, nhuận tràng, an thần, chóng mặt, mất ngủ, nhức mỏi chân tay. Dùng dưới dạng đào rễ thái lát phơi khô mỗi lần 20g hoặc hơn ngâm rượu hoặc phối hợp vị thuốc khác ngâm rượu uống.
• Trái nhàu tươi hay dùng khô đều là vị thuốc chữa các bệnh cao huyết áp, đau lưng, tiểu đường, nhuận tràng, băng huyết, mụn nhọt. Rễ cây nhàu phơi khô, sắc nước uống thay nước trà hàng ngày trong vài tháng liền trị được bệnh cao huyết áp. Nếu đem ngâm rượu, sau một vài tháng là sử dụng được, mỗi ngày uống một vài ly nhỏ sẽ chữa được bệnh nhức mỏi.

Trái nhàu tươi chữa được bách bệnh

• Trái nhàu có công dụng sản xuất những tế bào T có vai trò quan trọng trong việc tăng cường hệ miễn dịch, đề kháng các tế bào lạ, thậm chí cả tế bào ung thư. Ngoài ra còn giúp các tế bào này tăng cường, làm cho các tế bào khác mạnh hơn, tiêu diệt dần dần các tế bào lạ.
• Quả nhàu làm tăng khả năng hấp thụ, sử dụng vitamin, thảo dược và khoáng chất. Có khả năng chống oxy hóa cao giúp ngăn chặn sự hủy hoại những gốc tự do – nguyên nhân gây ung thư.
• Trái nhàu hiệu quả trong việc chữa các bệnh liên quan đến cơ và khớp như bệnh viêm khớp, hội chứng nhức xương, giảm đau và giảm sưng vết thương với triệu chứng như vết thâm tím, căng da và bỏng. Trái nhàu còn có tác dụng trong việc chữa trị vết loét và ngừa phát ban.
• Nước cốt trái nhàu giúp người bị hen suyễn giảm bớt cơn hen, tránh dị ứng như khói bụi, phấn hoa,… mà người hen thường bị.
• Trái nhàu rất hiệu quả chữa những cơn đau trong cơ thể như đau lưng, thần kinh, vai gáy và những cơn đau như căng thẳng, đau nửa đầu. Có thể nói nước trái nhàu được sử dụng như một loại thuốc giảm đau mà vô cùng lành tính, không có tác dụng phụ. Uống nước cốt trái nhàu còn giúp giảm cân hiệu quả, giảm cảm giác thèm ăn.
• Vị chua của trái nhàu khi ép làm tăng sự co bóp cơ trơn ở trong ruột giúp đẩy phân ra ngoài dễ hơn. Khi bị chứng táo bón, thay vì uống thuốc nhuận tràng thì uống trước 2 muỗng nước cốt trái nhàu, việc đi cầu sẽ rất dễ dàng do sự tăng co bóp của đường ruột.
• Dùng trái nhàu non giã nhuyễn đắp lên mụn cóc và băng kín lại tránh nhiễm trùng. Mỗi ngày thay một lần và đến ngày thứ 7 thì mụn cóc lồi lên có thể dễ dàng loại bỏ.
• Nước ép trái nhàu chữa đau nửa đầu rất hiệu quả và có chất làm tăng cường cholesterol tốt và giảm cholesterol xấu, thông thoáng các mạch máu và giảm huyết áp.

Trài nhàu sấy khô để sử dụng lâu dài

Theo kinh nghiệm dân gian người ta còn tận dụng rễ cây nhàu thái nhỏ phơi khô, xao vàng nấu nước uống. Loại nước này có giá trị giống với tác dụng của trái nhàu non như giảm đau, hen xuyễn.

Các bộ phận của cây nhàu được dùng làm thuốc là rễ, vỏ cây, lá, trong đó rễ nhàu thường được sử dụng nhiều hơn cả. Người ta đào một phần rễ của cây nhàu, rửa sạch đất cát, thái lát mỏng, phơi hoặc sấy khô để làm thuốc sử dụng lâu dài. Còn các bộ phận khác thường được dùng tươi.

Một số bài thuốc từ trái nhàu:

• Chữa đau lưng, nhức mỏi tay chân cần sử dụng quả nhàu già xắt lát mỏng 200g, ngâm với 2 lít rượu. Ngày uống 2-3 lần và mỗi lần chỉ uống từ 20 – 30ml.
• Chữa đau nhức do phong thấp dùng rễ cây nhàu 20g kết hợp dây đau xương 20g, thổ phục linh 20g, rễ cỏ xước 20g, cam thảo dây 6g, sắc uống ngày một thang và chia 2-3 lần uống trong ngày.
• Chữa huyết áp cao với công thức thái nhỏ rễ nhàu phơi khô, mỗi lần uống 30 – 40g nấu đặc uống thay nước cả ngày. Sau một đợt uống từ 10 – 15 ngày thì nên kiểm tra lại, nếu huyết áp giảm phải bớt lượng rễ nhàu từ từ và uống liên tục trên 2 tháng, huyết áp sẽ ổn định dần dần.
• Chữa lỵ, tiêu chảy, cảm sốt sử dụng 3-5 lá nhàu tươi rửa sạch nấu với nửa lít nước, khi nào còn 200ml thì chia 2 lần uống/ngày. Uống liên tục 3-5 ngày.
• Chữa mất ngủ, suy nhược thần kinh và huyết áp cao kết hợp rễ nhàu 24g, thảo quyết minh 12g, rau má 8g, thổ phục linh 8g, vỏ bưởi 6g và 3 lát gừng. Đổ nửa lít nước và sắc còn 250ml. Sử dụng khi còn nóng và uống ngày 2 lần.
• Chữa rối loạn kinh nguyệt ở người cao huyết áp kết hợp quả nhàu 20g, ích mẫu 20g, hương phụ tẩm dấm sao 12g, cam thảo 6g sắc thành 1 thang chia thành 2-3 lần uống trong ngày.
• Chữa đau lưng do thận sử dụng công thức gồm rễ nhàu 12g, ngũ trảo 12g, rau ngót 8g, cối xay 8g, tầm gửi cây dây 8g, dây gùi 8g, ngó bần 8g, đậu săng 8g, rễ ngà voi 8g. Đổ nửa lít nước sắc đến khi còn 250ml. Sử dụng khi còn nóng và chia thành 2 lần uống trong ngày.
• Chữa táo bón ở người cao huyết áp chỉ cần ăn quả nhàu với chút muối sẽ thấy bệnh tình cải thiện.

Như vậy, trái nhàu thực sự chứa rất nhiều dưỡng chất tốt cho sức khỏe con người và là thần dược chữa được bách bệnh mà không phải ai cũng biết. Đã đến lúc thảo dược thiên nhiên phát huy tối đa công dụng của mình hỗ trợ trị bệnh hiệu quả mà thuốc tây khó chữa được.